Bydgoszcz. Kalendarium ważniejszych rocznic

w 2023 roku

1253 – 25 VII na urzędzie kasztelana bydgoskiego zasiada Bogusław

1333 – na tronie Polski zasiada Kazimierz Wielki, którego rządy rozpoczynają złoty okres w historii polskiego średniowiecza. Jemu zawdzięczamy budowę zamku bydgoskiego i nadanie praw miejskich w 1346 r.

1343 – 15 III w Murzynnie zostaje zawarte przymierze pomiędzy wielkim mistrzem krzyżackim Rudolfem Koenigiem von Weizau i królem Polski Kazimierzem III Wielkim. Na jego podstawie Bydgoszcz, ziemia bydgoska i dobrzyńska zostaje oddana Polsce

– z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy zostaje zbudowany kamienno-ceglany zamek, który pełni funkcję ogniwa w tzw. północnym systemie obrony Królestwa   Polskiego

1403 – rozwija się handel zbożowy Bydgoszczy z Gdańskiem oparty o transport na własnych statkach, z pominięciem Torunia

1433 – wojsko polskie przekracza Brdę pod Bydgoszczą i uderza na Krzyżaków

– chorążym bydgoskim zostaje Mikołaj Kościelecki, późniejszy wojewoda inowrocławki i brzeski, syn Jana Kościeleckiego, wojewody gniewkowsko-inowrocławskiego

1463 – 16 X na sejmie w Piotrkowie Bydgoszcz zostaje wyznaczona jako siedziba króla podczas rokowań o pokój z Krzyżakami prowadzonych przez reprezentantów miasta Lubeki

1483 – 3 III burmistrz i rada miejska zezwalają na postawienie ołtarza św. Stanisława w kościele parafialnym

1493 – 9 XII król Jan Olbracht wyznacza rajców Brześcia Kujawskiego, Gniezna, Inowrocławia i Poznania do przeprowadzenia kontroli gospodarki finansowej Bydgoszczy. Poleca również corocznie obierać 4 szafarzy, zadaniem których będzie kontrola wydatków bydgoskiej rady miejskiej

– starostą bydgoskim zostaje Andrzej Kościelecki, późniejszy żupnik nadworny i marszałek nadworny królewski

1523 – 27 III król Zygmunt I zezwala na budowę wodociągów w mieście zaopatrywanych w  wodę z Brdy dostarczana rurami dębowymi. W 1541 r. zostają przebudowane przez Walentego z Bochni i funkcjonują do 1793 r.

– 29 V burmistrz i rada miasta zwalniają króla kurkowego z wszelkich powinności na rzecz miasta z wyjątkiem czynszu z domu oraz jatek rzeźniczych i szewskich

1543 – rok okazuje się wyjątkowo zimny, miasto nękają obfite opady najpierw śniegu, a potem deszczu

1563 – Zygmunt August odnawia przywilej miasta na sprowadzanie soli importowanej z Gdańska do Bydgoszczy (odwołany 20 III 1559 r.)

1573 – 19 X starosta bydgoski Jan Kościelecki zezwala miastu na budowę łaźni

1613 – zostaje otwarta mennica królewska. (w latach 1594 -1601 istniała mennica prywatna Stanisława Cikowskiego), która od 1627 r. jest jedyną mennica państwową, a następnie w 1644 r. zostaje przeniesiona do Krakowa

1623 – w mieście zatrzymuje się król Zygmunt III udający się do Gdańska. Witany jest występami uczniów bydgoskiego kolegium jezuickiego, odwiedza aulę, pobliski kościół farny i mennicę

– po 21 latach wybucha nowa zaraza, która z różnym nasileniem trwa do 1630 r. Do nieszczęść trapiących miasto dochodzi także klęska głodowa

1673 – 12 IV król Michał Korybut Wiśniowiecki zwalnia mieszczan bydgoskich od płacenia cła od piwa i garnków spławianych do Gdańska

1703 –  w związku z toczoną wojną północną, 14 VI do miasta wkracza oddział liczący 600 żołnierzy szwedzkich, który na 3 tygodnie rozlokowuje się w budynkach klasztoru bernardynów, zaś w X przybywają dalsze oddziały konne

1713 – na skutek działań wojennych pustoszeją okoliczne wsie, m.in. Czyżkówko, w którym obozują wojska polskie i saskie

1733 – burmistrzem Bydgoszczy zostaje Józef Wilson, z pochodzenia Szkot

– 31 VIII w mieście stacjonuje 4 tys. moskali

1743 – król August III udziela Radzie Miejskiej Bydgoszczy prawa sprzedaży wina pod warunkiem opodatkowania go na odbudowę ratusza

1773 – król pruski Fryderyk II z ziem zaanektowanych w wyniku I rozbioru tworzy prowincję i nadaje jej nazwę Prusy Zachodnie. Jej część stanowi obwód nadnotecki ze stolicą w Bydgoszczy

– wczesną wiosną rozpoczynają się pierwsze ziemne prace budowlane na Kanale Bydgoskim od strony Nakła. Początkowo zostaje zatrudnionych blisko 500 robotników. W kolejnych miesiącach ich liczba rośnie do około 8-10 tysięcy. Pracowników werbuje się w Meklemburgii, Anhalt-Dessau, Turyngii, Saksonii i Czechach. Pomimo bardzo trudnych warunków i dużej śmiertelności wywoływanych epidemiami czerwonki i malarii nie brakuje chętnych do pracy. Jako dodatkową zachętę wprowadza się nadania ziemi wzdłuż Kanału. Odpowiedzialnym za wszystkie prace budowlane zostaje ówczesny nadprezydent Prus Wschodnich i Zachodnich w Królewcu Johann Friedrich von Domhardt. Wznoszeniem konstrukcji śluz kieruje inspektor budowlany Dorstein wraz z budowniczymi Jaweinem i Iglerem oraz radcą budowlanym Halsche. We IX kończą się prace nad przekopem, jednocześnie wznosi się śluzy a brzegi wzmacnia faszyną

– 21 VIII następuje likwidacja zakonu jezuitów, która zapoczątkowuje stopniowe przekształcanie bydgoskiego kolegium jezuickiego w pruskie gimnazjum państwowe. Jezuici bydgoscy pozostają w mieście do 1780 r.

– X rozpoczyna się częściowa rozbiórka zrujnowanego zamku bydgoskiego. Materiał murarski wykorzystuje się przy budowie koszar 7 regimentu huzarów, na lewym brzegu Brdy, naprzeciw zamku,

– XI tworzy się pierwszy garnizon pruski, a funkcję komendanta miasta obejmuje gen.- por. Josepha von Malachowskiego

– miasto nawiedza bardzo surowa zima

–  Bydgoszcz liczy ok. 1500 mieszkańców

1793 – zostaje ukończona budowa zespołu 5 spichrzów ryglowych pomiędzy ul. Grodzką i Brdą (2 spłonęły w 1960 r.)

1813 – I trwa odwrót „wielkiej armii” Napoleona I. Przez miasto przetaczają się na przemian oddziały francuskich maruderów i nadciągających wojsk rosyjskich, przede wszystkim kozaków. Rosyjskie oddziały okupacyjne opuszczają miasto 9 III 1815

– w mieście wybucha epidemia tyfusu wywołanego przemarszami wojsk

– 8 VI przy ul. Długiej 22 przychodzi na świat Maksymilian Antoni Piotrowski, artysta malarz, prof. Akademii Sztuki w Królewcu, autor prac rodzajowych, historycznych i religijnych. Jako jeden z najwybitniejszych malarzy niemieckich, akcentował poczucie polskości i związki z Bydgoszczą Był autorem obrazów m.in. „Śmierć Wandy” i „Chłopcy przy zabawie pod murami zamku bydgoskiego”

– 26 X do wiadomości publicznej podaje się wieść o zwycięstwie nad Napoleonem, w „bitwie narodów” pod Lipskiem (10 X 1813). Dociera również wiadomość o tragicznej śmierci ks. Józefa Poniatowskiego

1833 – I uczeń gimnazjum klasycznego Julian Mieczkowski zakłada tajny związek uczniowski, którego celem jest rozwijanie patriotyzmu, samokształcenie w zakresie historii i języka ojczystego. Młody konspirator posądzony o zniszczenie godła państwowego – pruskiego orła zostaje relegowany ze szkoły, a związek upada

– w gmachu obecnego Muzeum Okręgowego przy ul. Gdańskiej 4 powstaje pierwszy szpital miejski ulokowany w dawnym klasztorze sióstr klarysek

– w mieście pojawiają się pierwsze cygara

1843 – miasto liczy 8878 mieszkańców

– zostaje oddana do użytku szosa bita do Inowrocławia, która umożliwia transport do Bydgoszczy i handel zbożem pochodzącym z Kujaw Zachodnich

1863 – wybucha powstanie styczniowe, ostatni zryw powstańczy przeciw rosyjskiemu zaborcy.

– ukazuje się nadzwyczajne wydanie „Bromberger Zeitung”, które donosi o walkach powstańczych w Królestwie Polskim

– 14 II na dworcu kolejowym zostaje zatrzymany jeden z agentów Ludwika Mierosławskiego legitymujący się fałszywym paszportem jako kupiec Sommer z Królewca. Sam Mierosławski przybywa pociągiem z Francji i po przenocowaniu w Bydgoszczy udaje się na Kujawy Zachodnie przez tzw. zieloną granicę

– 23 VI jedna z kompanii piechoty stacjonująca w Bydgoszczy zostaje odkomenderowana do Solca celem kontroli statków wiślanych szmuglujących broń dla powstańców. Organizuje także obławy w pogoni za młodzieżą ciągnącą z Pałuk i Kujaw do oddziałów powstańczych

– 16 VII Bydgoszcz odwiedza margrabia Aleksander Wielopolski, konserwatysta, naczelnik rządu cywilnego Królestwa Polskiego

1873 –  27 X rozporządzeniem nadprezydenta Prowincji Poznańskiej Williama von Günthera językiem wykładowym w szkołach staje się język niemiecki, z wyjątkiem lekcji religii

– wybucha epidemia cholery

1883 – 3 III rozpoczyna działalność Towarzystwo Śpiewu „Halka” pierwszy chór świecki o polskim charakterze narodowym w Bydgoszczy, którego inauguracyjny występ miał miejsce w dwusetną rocznicę odsieczy wiedeńskiej

– powstaje ochotnicza kolumna sanitarna będąca zalążkiem pogotowia ratunkowego

1893 – 17 IX zostaje odsłonięty pomnik konny cesarza Wilhelma I na pl. Wolności (wówczas Weltzienplatz)

powstaje Liga Narodowa, jedna z pierwszych polskich organizacji politycznych o charakterze patriotycznym

– zostaje otwarty najdłuższy w Cesarstwie Niemieckim most drogowo- kolejowy  przez Wisłę w Fordonie  (1328 m);

1903 – 30 III miasto staje się areną starć pomiędzy strajkującymi robotnikami budowlanymi a policją.

–  28 V na wiecu przedwyborczym socjaldemokratów referat polityczny wygłasza Róża Luksemburg, wielka działaczka międzynarodowego ruchu robotniczego. Gości w Bydgoszczy jeszcze dwukrotnie, w VIII 1904 r. i w VIII 1905 r.

– 25 VIII zostaje oddany do użytku most żelbetowy o konstrukcji ramowej tj. most Wiktorii (ob. Most Królowej Jadwigi), który zastąpił most ceglany zbudowany w latach 1861-1865

– zostaje utworzona Biblioteka Miejska w Bydgoszczy. Kierownictwo placówki obejmuje prof. Georg Minde – Pouet. Działalność publiczną rozpoczyna 14 X 1904 r.

– ze względu na nasilający się ruch uliczny oraz żeglugowy i większe rozmiary barek ma miejsce przebudowa i podwyższenie mostu bernardyńskiego

1913   – 18 V odbywa się uroczystość konsekracji kościoła p.w. św. Trójcy wzniesionego z polskich składek

– 25 V na Wzgórzu Bismarcka (Bismarckshöhe, ob.Wzgórze Wolności) odbywa się uroczystość odsłonięcia tzw. wieży Bismarcka, wzniesionej w hołdzie „żelaznemu kanclerzowi”. Budowlę tę pomimo protestów bydgoskich Niemców wysadzono w powietrze 16 V 1928 r.

– 19 VI odbywa się konsekracja  kościoła p.w. Serca Pana Jezusa przy pl. Piastowskim, wzniesionego ze środków państwowych pruskiego, przeznaczonego dla katolików niemieckich

– 28 VIII zostaje oddany do użytku przebudowany Victoriabrücke (ob. most Królowej Jadwigi)

– do użytku zostaje przekazany gmach Szkoły Wojennej przy ul. Gdańskiej 190 (ob. Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych)

1923 – 2 II zawiązuje się Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy

– 6 VIII otwiera podwoje Muzeum Miejskie w Bydgoszczy ulokowane w gmachu po b. Powiatowej Kasie Komunalnej na Starym Rynku. Podstawą zbiorów stają się pamiątki zgromadzone przez Towarzystwo Historyczne Obwodu Nadnoteckiego i galeria malarstwa złożona z prac M. A. Piotrowskiego

– rozpoczynają się prace związane z rozbudową gazowni

1933 – 1 I zaczyna ukazywać się „Przegląd Bydgoski” czasopismo naukowo-literackie poświęcone historii miasta redagowane przez Zygmunta Malewskiego, archiwariusza miejskiego, wielkiego miłośnika i popularyzatora dziejów Bydgoszczy. Do 1939 r. ukazuje się 9 numerów

– 1 III następuje uroczyste uruchomienie linii kolejowej Nowe Herby – Gdynia (tzw. kolej francuska)

– 30 XII zostaje przekazany do użytku nowy Szpital Powiatowy przy ul. Senatorskiej (ob. Szpital Dziecięcy przy ul. Chodkiewicza)

1943 – wiosną powstaje podziemna organizacja wywiadowcza „Bałtyk”, która miała swój udział w zniszczeniu bazy rakietowej V-1 i V-2  w Peenenmünde

X – na polecenie Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy przy bydgoskim gestapo powstaje specjalna komórka do zwalczania ruchu oporu i organizowanych zamachów i akcji sabotażowych

1953 – 1 I rozpoczyna działalność Oddział Instytutu Doskonalenia i Specjalizacji Kard Leksrskich

–1 I Pomorska Orkiestra Symfoniczna zostaje przekształcona w Państwową Filharmo nię Pomorską (od XII 1957 Filharmonię Pomorską im. Ignacego Jana Paderewskiego). We IX rozpoczyna się budowa gmachu filharmonii
– 21 VII następuje otwarcie zespołu linii tramwajowych Brda łączących śródmieście z południowo – wschodnimi dzielnicami miasta.

– ukończono budowę parku Ludowego im. W. Witosa urządzonego na miejscu splantowanego cmentarza ewangelickiego przy ul Jagiellońskiej

1963 –  24 I zostaje otwarty ośrodek sportowy „Zawisza”

–  3-11 V odbywa się I Festiwal Muzyki Polskiej (od 1968 r. Bydgoski Festiwal Muzyczny

– 1 IX powstaje Pracownia Historyczna Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, której celem są badania nad dziejami miasta i regionu

– IX powstaje Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Bydgoskiej

1973 – 1 I  w granice administracyjne Bydgoszczy zostaje włączone pobliskie miasteczko Fordon oraz części sołectw: Czarnówko, Łoskoń i Mariampol, które dziś tworzą największe osiedle Bydgoszczy liczące ponad 70 tys. mieszkańców

– Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy reaktywuje „Dni Bydgoszczy” organizowane w latach 1937 – 1939 jako „Tygodnie Bydgoszczy” przez Związek Popierania Turystyki w Bydgoszczy
– 11 X następuje otwarcie Muzeum Tradycji Pomorskiego Okręgu Wojskowego, które znalazło siedzibę przy ul. Czerkaskiej

– 13 XI zatwierdzenie uzyskuje koncepcja zagospodarowania Leśnego Parku Kultury i Wypoczynku w Myślęcinku, planowane jest m. in. utworzenie Ogrodu Botanicznego, Ogrodu Fauny Polskiej – zoo,  lunaparku, systemu stawów, zasilanych przez lokalne cieki wodne; toru saneczkowego (600 m), stoku narciarskiego z wyciągiem, małej skoczni narciarskiej, a na dolnym tarasie m.in. lodowisk, ścieżki zdrowia, boisk, pawilonów, estrad, sal kinowych i klubowych

–  rozpoczyna się budowa Alei Wojska Polskiego

– Bydgoszcz liczy 300 tys. mieszkańców

1983 – V rozpoczyna się budowa Regionalnego Centrum Onkologii w Bydgoszcz

– Leśny Park Kultury i Wypoczynku posiada 300 ha zagospodarowanego terenu, w tym 16 ha stawów zbudowanych w latach 1977–1983, lunapark, Ośrodek Rekreacji Konnej, Ogród Fauny Polskiej ZOO, odwiedza go 100 tys. osób rocznie

1993 – 18 VI Andrzej Szwalbe, dyrektor Filharmonii Pomorskiej w latach 1951–1991, twórca międzynarodowych festiwali: Musica Antiqua Europae Orientalis i Bydgoskiego Festiwalu Muzycznego, otrzymuje tytuł Honorowego Obywatela Bydgoszczy

         – 5 IX  abp gnieźnieński Henryk Muszyński eryguje Kapitułę Bydgoską p.w. Matki Bożej Pięknej Miłości, a farę podnosi do godności kolegiaty

        – odbywa się pierwszy Międzynarodowy Konkurs Młodych Pianistów Arthur Rubinstein in memoriam, organizowany przez Zespół Szkół Muzycznych